Minh Phú (MPC) đối mặt lỗ kỷ lục: Liệu thị trường nội địa có là cứu cánh cho vua tôm?

Nhưng năm 2024, doanh nghiệp này lại đối mặt với khó khăn lớn khi lợi nhuận giảm mạnh, thậm chí từng ghi nhận lỗ kỷ lục, do áp lực từ thị trường quốc tế. Trước tình thế đó, Minh Phú quyết định chuyển hướng sang khai thác thị trường nội địa. Liệu đây có phải là cứu cánh giúp "vua tôm" vượt qua cơn khủng hoảng?

1. Nguyên nhân khiến Minh Phú lao dốc

1.1. Thua thiệt trên thị trường Mỹ

Thị trường Mỹ từng là mỏ vàng của Minh Phú, nhưng nay đã không còn là sân chơi dễ dàng. Theo ông Lê Văn Quang, Chủ tịch Minh Phú, tôm Ấn Độ và Ecuador đang chiếm ưu thế với giá thành thấp hơn 30%, thậm chí có lúc chỉ bằng một nửa tôm Việt Nam. Ecuador còn chấp nhận bán lỗ để giành thị phần, khiến Minh Phú mất lợi thế cạnh tranh về giá. Kết quả, thị phần tại Mỹ của công ty dần thu hẹp. Chưa kể, các rào cản thuế quan và chính sách thương mại khắt khe từ Mỹ càng làm khó tôm Việt Nam, buộc Minh Phú chỉ còn kế hoạch xuất 20% sản lượng sang thị trường này, thay vì phụ thuộc lớn như trước.

1.2. Chi phí sản xuất cao, ảnh hưởng đến lợi nhuận

Không chỉ thua thiệt ở nước ngoài, Minh Phú còn đối mặt với áp lực chi phí sản xuất trong nước. Giá thức ăn, chi phí nuôi trồng và lao động tại Việt Nam cao hơn nhiều so với Ấn Độ và Ecuador. Ông Quang từng chia sẻ, tỷ lệ nuôi tôm thành công ở Việt Nam chỉ đạt 40%, trong khi Ấn Độ là 70% và Ecuador lên tới 90%. Điều này đẩy giá thành tôm Việt Nam cao hơn 30% so với Ấn Độ và gấp đôi Ecuador.

Hơn nữa, biến động tỷ giá và chi phí logistics tăng vọt cũng khiến biên lợi nhuận của Minh Phú bị bào mòn. Quý 1/2024, dù doanh thu tăng 35% lên 1.316 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế lại giảm 35%, chỉ còn 24,8 tỷ đồng – một minh chứng rõ ràng cho áp lực chi phí.

1.3. Thị trường xuất khẩu gặp khó khăn

Ngoài Mỹ, các thị trường xuất khẩu lớn khác của Minh Phú cũng rơi vào cảnh bất ổn. Kinh tế suy thoái khiến Mỹ và EU giảm nhập khẩu tôm. Trung Quốc, dù là thị trường tiềm năng với hơn 1 tỷ dân, lại đặt ra yêu cầu gắt gao về chất lượng và kiểm dịch, khiến Minh Phú phải đầu tư thêm để đáp ứng. Năm 2023, công ty ghi nhận lỗ sau thuế 105 tỷ đồng, trái ngược hoàn toàn với mức lãi 839 tỷ đồng cùng kỳ năm trước – lần lỗ đầu tiên sau 8 năm. Những khó khăn này, cộng với việc Mỹ áp thuế cao lên Trung Quốc, làm thiếu hụt container vận chuyển, càng khiến hoạt động xuất khẩu của Minh Phú thêm chật vật.

Luỹ kế cả năm 2024, Thủy sản Minh Phú ghi nhận mức lỗ hơn 240 tỷ đồng, cao nhất từ trước đến nay, bất chấp doanh thu tăng 38%. Ảnh: cafef.vn

2. Minh Phú chuyển hướng: Đặt cược vào thị trường nội địa

2.1. Tại sao Minh Phú chọn thị trường nội địa?

Trước áp lực từ xuất khẩu, Minh Phú quyết định hồi hương để tận dụng tiềm năng trong nước. Nhu cầu tiêu thụ thủy sản tại Việt Nam đang tăng mạnh, đặc biệt với các sản phẩm chế biến sâu như tôm lột vỏ, tôm hấp sẵn. Thị trường nội địa cũng ổn định hơn, tránh được những biến động thương mại toàn cầu như thuế quan hay suy thoái kinh tế. Hơn nữa, đây là cơ hội để Minh Phú hợp tác với các chuỗi siêu thị và nhà hàng, mở rộng đầu ra. Ông Lê Văn Quang nhấn mạnh, công ty đặt mục tiêu nâng tỷ trọng doanh thu nội địa từ 1% hiện tại lên 5-10%, đánh dấu bước chuyển mình quan trọng sau thời gian dài tập trung xuất khẩu.

2.2. Các chiến lược Minh Phú đang triển khai

Để chinh phục thị trường nội địa, Minh Phú triển khai nhiều bước đi thiết thực. Công ty hợp tác với Bách Hóa Xanh, đưa tôm tươi chuẩn xuất khẩu vào bán lẻ với giá 168.000 đồng/kg, đạt chất lượng cao mà giá ngang chợ. Từ tháng 10/2023, sản lượng tiêu thụ tăng 20%/tháng, và năm 2024, Bách Hóa Xanh kỳ vọng mua 3.000 tấn tôm, mang về 500 tỷ đồng doanh thu. Minh Phú cũng đẩy mạnh chế biến sâu, phát triển sản phẩm giá trị gia tăng và mở rộng kênh phân phối online để tiếp cận người tiêu dùng.

Ngoài ra, Minh Phú đặt kỳ vọng lớn vào công nghệ nuôi tôm sinh học MPBio 5 trong 1, do tập đoàn tự phát triển. Theo ông Lê Văn Quang, Tổng Giám đốc Minh Phú, công nghệ này mô phỏng môi trường tự nhiên bằng nước biển mặn cao, kết hợp giám sát số hóa 24/24, hạn chế kháng sinh. Kết quả, tỷ lệ tôm sống đạt 80%, chi phí sản xuất giảm 50%, lợi nhuận tăng 10-20%. Nếu thành công, giá tôm nguyên liệu sẽ giảm, giúp doanh số vượt 70.000 tấn/năm, cải thiện kết quả kinh doanh.

Minh Phú áp dụng công nghệ MPBio để giảm giá tôm nguyên liệu và nâng cao chất lượng sản phẩm. Ảnh: tapchicongthuong.vn

3. Liệu thị trường nội địa có đủ sức "cứu" Minh Phú?

Chiến lược nội địa mang lại lợi thế lớn cho Minh Phú. Nó giúp công ty giảm phụ thuộc vào xuất khẩu – vốn đầy rủi ro sau khi chiếm 99% doanh thu trước đây. Với thương hiệu mạnh và niềm tin từ người tiêu dùng Việt, Minh Phú có nền tảng để cạnh tranh. Bán hàng trong nước còn giảm chi phí trung gian như vận chuyển quốc tế, tăng biên lợi nhuận. Nếu đạt mục tiêu doanh thu 18.568,7 tỷ đồng và lãi sau thuế 1.265,7 tỷ đồng năm 2024, đây sẽ là cú hích để Minh Phú phục hồi.

Tuy nhiên, thị trường nội địa không dễ dàng. Sức mua của người dân còn thấp, chỉ chiếm 5% tổng sản lượng thủy sản, theo ông Dương Nghĩa Quốc, Chủ tịch Hiệp hội Cá tra Việt Nam. Minh Phú cần điều chỉnh sản phẩm phù hợp thị hiếu và cạnh tranh với thủy sản nhập khẩu, vốn đạt kim ngạch 2,5-2,7 tỷ USD mỗi năm.