Không để hư đất

Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản 2 lấy mẫu ở 19 điểm thuộc tỉnh Trà Vinh, 100% mẫu tôm bị bệnh hoại tử gan tụy. Kết quả phân tích mẫu nước và mẫu bùn đáy ao cho thấy, đa số có chứa chất thuốc bảo vệ thực vật. Cybermethrin, một chất diệt giáp xác rất độc thuộc nhóm cúc tổng hợp có trong thuốc bảo vệ thực vật là tác nhân gây nên bệnh hoại tử gan tụy. Tiến sĩ Hảo khẳng định: “Có thể còn có nguyên nhân khác nhưng nguyên nhân dùng thuốc diệt giáp xác là quá rõ”.

Chất Cybermethrin rất độc nên diệt giáp xác hiệu quả và rẻ (chỉ bằng 5% các chất khuyến cáo khác), đã được người nuôi tôm ở ĐBSCL sử dụng nhiều năm. Vậy tại sao, trước đây sử dụng mà nuôi tôm vẫn thắng lợi? Tiến sĩ Hảo giải thích, sử dụng vài năm thì không sao, nhưng lâu năm nó tích tụ lại trong bùn, sẽ gây tác hại. Điều này cũng đúng dưới cái nhìn của chuyên gia đa dạng sinh học, Tiến sĩ Dương Văn Ni ở trường Đại học Cần Thơ nói, đưa một chất hóa học vào môi trường sẽ làm đảo lộn hệ sinh thái tự nhiên, trước mắt không thấy rõ nhưng lâu dài thì hậu quả khó lường và khó sửa.

Ông Võ Hồng Ngoãn, “vua” nuôi tôm sú ở tỉnh Bạc Liêu kể câu chuyện mới xảy ra, khi thuốc bảo vệ thực vật được khuyến cáo không sử dụng, một doanh nghiệp rao bán thảo dược diệt giáp xác, làm nhiều hộ nuôi tôm trong vùng bị thiệt hại lớn, do chứa chất độc khác. Doanh nghiệp bán thảo dược ấy đang đề nghị “bồi thường thiệt hại”, nhưng ông hỏi “bao nhiêu cho vừa?”. Ông Ngoãn phân tích, tiền giống và công của vụ này bị thiệt hại thì dễ tính nhưng nếu chất độc ấy có tồn dư trong đất, làm hư đất thì tính sao? Theo ông Ngoãn là nếu có, phải tìm được chất phân giải chất độc tồn dư để phục hồi đất thì mới gọi là khắc phục đạt yêu cầu.

Việc giữ gìn đất nuôi tôm, không để hư đất trong quá trình nuôi đã được đặt ra cấp thiết. Nếu nuôi tôm chỉ nhằm thu lời vài năm thì không cần giữ gìn, nhưng muốn là một ngành kinh tế thu lợi lâu dài thì không được để hư đất. Nuôi tôm có thể thu lợi nhuận cao nhưng cũng rất khắc nghiệt như ông Ngoãn nói, vài năm thắng mà một năm thua “là như cháy nhà”, sẽ trắng tay.

Tiến sĩ Hảo cho biết, từ 20 năm trước, Thái Lan đã cấm sử dụng Cybermethrin, thay bằng lân hữu cơ để diệt giáp xác. Còn ở Việt Nam chưa có sự triệt để ấy. Sau khuyến cáo khẩn thiết của chuyên gia, trách nhiệm đang đặt ra cho các nhà quản lý.