Cá sấu Xiêm kêu cứu

TS Long khẳng định xác cá sấu chết tại hồ Hà Lầm thuộc lòng hồ thủy điện Sông Ba Hạ ở buôn Bai, xã Ea Lâm là cá sấu Xiêm (tên khoa học là Crocodylus siamensis). Theo Tổ chức Động vật hoang dã thế giới (IFF), đây là loài có nguy cơ tuyệt chủng rất cao, thuộc nhóm loài bò sát cổ, một nguồn gien vô cùng quý hiếm.

Cá sấu chết từ khoảng từ 3-4 ngày trước, là cá thể cá sấu cái trưởng thành gần 100 tuổi, dài 3,2 m, nặng 150 kg (thông thường cá sấu Xiêm trưởng thành nặng chừng 130 kg). Theo TS Long, trước khi phát hiện một vài cá thể cá sấu Xiêm ở Phú Yên, IFF đã phát hiện quần thể cá sấu Xiêm ở tỉnh Savanakhet (Lào), Campuchia và Thái Lan. Năm 2006, nhiều người dân bản địa phát hiện 3 cá thể tại hồ Hà Lầm nên Viện Sinh học nhiệt đới (ITB, sau này tách ra thành Viện Sinh thái học miền Nam) cùng IFF vào cuộc bảo tồn.

Ông Long cho biết ở lưu vực sông Hinh cũng từng phát hiện cá sấu Xiêm. Còn ông Lê Văn Hiền, Bí thư Đảng ủy xã Ea Lâm, cho biết theo người dân phản ánh, ngoài con cá sấu Xiêm đã chết, trước đó họ đã bắt được 2 con cá sấu Xiêm khác. “Hiện vẫn còn 1 con cá sấu Xiêm cụt đuôi trong hồ này. Chính quyền địa phương đã cấm người dân săn bắt”, ông Hiền nói.

Theo TS Long, trong khi diễn ra việc khảo sát, nghiên cứu để bảo tồn thì thủy điện Sông Ba Hạ cũng đang triển khai xây dựng. Báo cáo đánh giá tác động môi trường của thủy điện Sông Ba Hạ có đề cập đến sự tồn tại của cá sấu Xiêm ở khu vực sẽ ngập nước nhưng không nghiên cứu tác động đối với loài cá sấu Xiêm để bảo tồn. Từ khi phát hiện cá sấu Xiêm ở hồ Hà Lầm, ITB cùng với IFF đã cố gắng bảo vệ; từ các năm 2006-2008 đã thành lập đội xung kích, tuyên truyền người dân. TS Long lấy làm tiếc: “Tôi biết hồ Hà Lầm sẽ ngập sâu khi thủy điện tích nước nên đã tính di chuyển chúng đến hồ khác ở khu vực rừng Krông Trai nhưng không thực hiện được vì không có kinh phí. Khi hồ thủy điện tích nước thì coi như dự án kết thúc”.

TS Long đề xuất: “Chúng tôi sẽ đề nghị thành lập dự án bảo tồn sinh thái khu vực này và bảo tồn văn hóa của người dân bản địa để phát triển du lịch sinh thái, vì hơn 95% dân ở đây là người Ê Đê”. Ông Đặng Đình Toại, Chủ tịch UBND H.Sông Hinh, nói: “Huyện rất đồng tình với phương án TS Long đưa ra, vì nó vừa bảo tồn được loài cá sấu Xiêm duy nhất ở Việt Nam và cũng là bảo tồn văn hóa, tăng thu nhập từ làm du lịch sinh thái”.